نفجار یک پدیده‌ای است که در اثر افزایش شدید در حجم و آزاد شدن ناگهانی انرژی رخ می‌دهد. انفجار می‌تواند خطرات و آسیب‌های جدی برای انسان‌ها و ساختمان‌ها به همراه داشته باشد. برای جلوگیری از انفجار در ساختمان‌ها، لازم است عوامل موثر بر ایجاد و انتشار انفجار را شناخت و با استفاده از تجهیزات و روش‌های مناسب، از آن‌ها کاهش داد.
عوامل موثر بر انفجار در ساختمان‌ها عبارتند از:
1- نوع و مقدار ماده منفجره
مواد منفجره می‌توانند شیمیایی، هسته‌ای، الکتریکی، بخار یا مکانیکی باشند. مواد شیمیایی مانند گازها، بنزین، دینامیت و غیره با واکنش سریع با اکسیژن، انفجار ایجاد می‌کنند. مواد هسته‌ای مانند اورانیوم، پلوتونیوم و غیره با شکافت یا ادغام هسته‌های خود، انرژی زیادی آزاد می‌کنند. مواد الکتریکی مانند باتری‌ها، ترانس‌ها و غیره با جریان شدید یا ولتاژ بالا، انفجار را به وجود می‌آورند. مواد بخار مانند آب، مایعات قابل اشتعال و غیره با انبساط بیش از حد در ظروف تحت فشار، انفجار می‌کنند. مواد مکانیکی مانند لوله‌ها، تانک‌ها و غیره با ترکیدن یا پاره شدن ناشی از فشار بالا، انفجار را ایجاد می‌کنند.
2- محیط و شرایط اطراف ماده منفجره
محیط و شرایط اطراف ماده منفجره نیز بر قدرت و انتشار انفجار تأثیر دارند. برای مثال، دما، رطوبت، تهویه، انسداد، اغتشاش، موانع و غیره می‌توانند باعث افزایش یا کاهش احتمال و شدت انفجار شوند. دمای بالا می‌تواند باعث افزایش فعالیت مولکولی و واکنش‌های شیمیایی شود. رطوبت می‌تواند باعث کاهش انتقال حرارت و جذب انرژی شود. تهویه می‌تواند باعث کاهش یا افزایش اکسیژن و گازهای قابل اشتعال شود. انسداد می‌تواند باعث افزایش فشار و تراکم گازها شود. اغتشاش می‌تواند باعث افزایش سرعت واکنش‌ها شود. موانع می‌توانند باعث انعکاس یا جذب موج انفجار شوند.
تجهیزات و روش‌های جلوگیری از انفجار
انفجار یک پدیده‌ای است که در اثر افزایش شدید در حجم و آزاد شدن ناگهانی انرژی رخ می‌دهد. انفجار می‌تواند خطرات و آسیب‌های جدی برای انسان‌ها و ساختمان‌ها به همراه داشته باشد. برای جلوگیری از انفجار در ساختمان‌ها، لازم است عوامل موثر بر ایجاد و انتشار انفجار را شناخت و با استفاده از تجهیزات و روش‌های مناسب، از آن‌ها کاهش داد.
تجهیزات و روش‌های جلوگیری از انفجار در ساختمان‌ها عبارتند از:
1- تشخیص و کنترل مواد منفجره
برای جلوگیری از انفجار، لازم است مواد منفجره را تشخیص داده و کنترل کرد. برای این منظور، می‌توان از دستگاه‌های تشخیص گاز، دود، حرارت، شعله و غیره استفاده کرد. همچنین می‌توان از دستگاه‌های کنترل گاز، برق، بخار و غیره بهره گرفت. این دستگاه‌ها می‌توانند با اعلام هشدار، قطع ارتباط، تهویه، خنک‌سازی و غیره از وقوع انفجار جلوگیری کنند.
2- طراحی و اجرای ساختمان‌ها با استانداردهای ایمنی
برای جلوگیری از انفجار، لازم است ساختمان‌ها را با رعایت استانداردهای ایمنی طراحی و اجرا کرد. برای این منظور، می‌توان از مواد و مقاطع مقاوم در برابر انفجار، سیستم‌های آتش‌نشانی، دمپرهای ضد انفجار، درب‌ها و پنجره‌های ضد انفجار و غیره استفاده کرد. این تجهیزات می‌توانند با کاهش تأثیر موج انفجار، جلوی تخریب ساختمان‌ها را بگیرند.
3- آموزش و آگاهی‌بخشی به مردم
برای جلوگیری از انفجار، لازم است مردم را در مورد خطرات و روش‌های پیشگیری از انفجار آموزش و آگاهی‌بخشی کرد. برای این منظور، می‌توان از برگزاری دوره‌ها، کارگاه‌ها، نشریات، پوسترها، بروشورها و غیره استفاده کرد. این فعالیت‌ها می‌توانند با افزایش سطح دانش و هوشیاری مردم، از وقوع انفجار یا کاهش آسیب‌های آن جلوگیری کنند.
