در دنیای علم و آزمایشگاه، همواره با مواد شیمیایی گوناگونی سروکار داریم که برخی از آن‌ها به دلیل ماهیتشان، واکنش‌پذیری بالایی دارند و می‌توانند در شرایط خاص، به سرعت واکنش داده و آتش‌سوزی ایجاد کنند. آشنایی با این مواد و ایمن‌سازی محیط آزمایشگاه برای جلوگیری از خطرات احتمالی، از جمله ضرورت‌های کار در این محیط است.
برخی از مواد شیمیایی با واکنش سریع و آتش‌زا
- فلزات قلیایی: مانند سدیم، پتاسیم و لیتیوم، که در مجاورت آب یا رطوبت به سرعت واکنش داده و هیدروژن آزاد می‌کنند. این هیدروژن می‌تواند با اکسیژن موجود در هوا مخلوط شده و به شدت منفجر شود.
- هیدروکربن‌ها: مانند بنزین، نفت و الکل، که به شدت قابل اشتعال هستند و در مجاورت جرقه یا شعله به سرعت آتش می‌گیرند.
- اسیدها و بازها: مانند اسید سولفوریک و هیدروکسید سدیم، که در صورت مخلوط شدن با یکدیگر، واکنش‌های گرمازا ایجاد کرده و می‌توانند مواد اطراف را ذوب کرده و یا آتش بزنند.
- مواد اکسید کننده: مانند پراکسید هیدروژن و نیترات پتاسیم، که به شدت ناب پایدار هستند و در صورت تماس با مواد دیگر، می‌توانند به سرعت واکنش داده و آتش‌سوزی ایجاد کنند.
اهمیت تجهیز آزمایشگاه به تجهیزات اطفا حریق
با توجه به وجود مواد شیمیایی خطرناک در آزمایشگاه، تجهیز این محیط به تجهیزات اطفا حریق مناسب، از جمله کپسول آتش نشانی و تجهیزات هشدار حریق، امری ضروری و غیرقابل انکار است.
برخی از تجهیزات اطفا حریق ضروری در آزمایشگاه
- کپسول آتش نشانی: وجود کپسول آتش نشانی مناسب با نوع مواد شیمیایی موجود در آزمایشگاه، برای خاموش کردن آتش‌سوزی‌های احتمالی ضروری است.
تعرفه شارژ کپسول اطفا حریق در سازمان اتش نشانی
- سیستم اعلام حریق: نصب سیستم هشدار حریق در آزمایشگاه، می‌تواند در صورت بروز آتش‌سوزی، به سرعت ساکنین را آگاه کرده و زمان لازم برای تخلیه و اقدامات لازم را فراهم کند.
- پتو و جعبه کمک‌های اولیه: برای مقابله با جراحت‌های احتمالی ناشی از آتش‌سوزی و یا تماس با مواد شیمیایی، وجود پتو و جعبه کمک‌های اولیه در آزمایشگاه ضروری است.
نکات ایمنی در کار با مواد شیمیایی
- قبل از کار با هر ماده شیمیایی، مشخصات و خطرات آن را به طور کامل مطالعه کنید.
- از عینک، دستکش و لباس‌های محافظ مناسب استفاده کنید.
- در محل کار با مواد شیمیایی، تهویه مناسب را فراهم کنید.
- مخلوط کردن مواد شیمیایی را بدون آگاهی از خطرات احتمالی و بدون رعایت اصول ایمنی، انجام ندهید.
- در صورت بروز آتش‌سوزی، آرامش خود را حفظ کرده و طبق دستورالعمل‌های ایمنی عمل کنید.
با رعایت نکات ایمنی و تجهیز مناسب آزمایشگاه به تجهیزات اطفا حریق، می‌توان از خطرات احتمالی ناشی از مواد شیمیایی با واکنش سریع و آتش‌زا جلوگیری کرد و محیطی امن برای کار و تحقیق فراهم نمود.
